Hoe weet je of een privépraktijk voldoende ervaring en expertise heeft in de psychodiagnostiek van autisme, ADHD, hoogbegaafdheid, persoonlijkheidsstoornissen, enz.

De laatste jaren schieten privépraktijken die (plots ook) psychodiagnostische onderzoeken aanbieden als paddestoelen uit de grond. Zo werkt vraag en aanbod. De wachtlijsten in de gesubsidieerde centra zijn lang waardoor ouders of volwassen cliënten contact nemen met een privépraktijk om sneller geholpen te kunnen worden.

Er zijn uiteraard meerdere centra die goed werk leveren, maar je moet er rekening mee houden dat er grote verschillen zijn in kwaliteit. Er bestaat immers helaas geen regulering vanuit de overheid die minimumeisen voor een psychodiagnostisch onderzoek vastlegt. Er bestaan wel richtlijnen vanuit het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek maar die zijn niet bindend. De overheid draagt hierin een grote verantwoordelijkheid. De reportage van PANO heeft recent heel wat misbruiken aan het licht gebracht. Wij zijn hiervan natuurlijk al veel langer op de hoogte, maar het is goed dat dit nu ook in de media komt.

Ouders of volwassenen gaan op het internet op zoek naar de goedkoopste of de snelste manier om een 'onderzoek' te laten doen, maar worden dan zonder het te weten soms slachtoffer van amateurisme of zuiver commerciële praktijken. De variaties op dit vlak zijn groot gaande van psychologen met onvoldoende ervaring of expertise in het domein van (differentiaal)psychodiagnostiek, tot quickfixers die op een uurtje of twee een 'diagnose' stellen voor pakweg 500 euro.

De overlabeling waar we laatste jaren mee te maken hebben, kent o.a. hier een van zijn oorzaken. Wetenschappelijk onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat autisme voorkomt bij 1 tot 1,5 procent van de bevolking. Als we naar boven afronden: 2 op 100. Als je dan kijkt hoeveel kinderen met autisme er tegenwoordig in een gemiddelde klas zitten, weet je dat er iets niet klopt.
 

HOE HERKEN JE EEN GOED CENTRUM VOOR PSYCHODIAGNOSTIEK? 

- Het centrum werkt met officiële instrumenten en formulieren en niet met illegale kopies

- het centrum is bekend met en werkt volgens de richtlijnen van het Kwaliteitcentrum voor Diagnostiek

- Het onderzoek start met een uitgebreide studie over de ontwikkeling als kind/tiener. Bij volwassenen is het aangewezen dat dit gedeelte, uiteraard in de mate van het mogelijke en als je het zelf oké vindt, ook samen met een ouder plaatsvindt.

- Het onderzoek bestaat uit meerdere onderdelen waarbij er niet alleen met het kind of de volwassen cliënt wordt gewerkt, maar in gelijke mate met mensen in zijn/haar omgeving. Bij kinderen gaat het dan over de ouders en de school, bij volwassenen over de eventuele partner en eventueel een ouder. Een psychodiagnostisch onderzoek gaat immers altijd over een gedragsdiagnose en die kan je niet stellen op basis van enkele testresultaten. Een screeningsvragenlijst laten invullen is in dit verband ook totaal onvoldoende.

- Het centrum legt de nadruk op handelingsgerichte diagnostiek zodat je op het einde niet alleen een diagnose krijgt, maar vooral ook concrete aanknopingspunten om ermee aan de slag te gaan. Alleen of met de hulp van een psycholoog. Hiervoor is het nodig dat het onderzoek zich ook richt naar de ruimere context, hoe gedragskenmerken concreet moeilijkheden opleveren, hoe er tot nu toe mee wordt omgaat en wat daarbij helpend is en niet, wat je daaruit kan leren voor de toekomst, enz.

- Het centrum heeft expertise in differentiaaldiagnostiek. Dat wil zeggen dat er tijdens het onderzoek aandacht is voor meerdere hypotheses die allemaal aan de basis kunnen liggen van moeilijkheden. Een goed centrum vertrekt van jouw vraag, maar kijkt ook breder om te zien wat er aan de hand is. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat een centrum het onderscheid kan zien tussen ADHD en autisme, trauma en autisme, hoogbegaafdheid en ADHD of autisme, een persoonlijkheidsstoornis (borderline, schizoïde) of autisme, enz. Het spreekt voor zich dat hier veel expertise voor nodig is want er zijn veel overlappende gedragskenmerken.

- De onderzoeken gebeuren in teamverband en onder supervisie van een collega met ruime expertise. 

- Je kan ook na het onderzoek verder in het centrum terecht voor informatie, advies, coaching of psychotherapie.

WAT ZIJN ORANJE KNIPPERLICHTEN?

- Je krijgt na je telefoontje onmiddellijk een afspraak om aan het onderzoek te beginnen.

- Het centrum spreekt voortdurend over 'testonderzoeken' en hecht bijna vooral belang aan technische testresultaten.

- Het centrum bombardeert je met allerlei vragenlijsten.

- Het centrum gebruikt oude termen zoals types van ADHD, Asperger, enz.

- Het centrum stelt voor het onderzoek uitsluitend online te doen

- Als je het gevoel krijgt dat je in een winkel terechtkomt waar je een onderzoek naar bijvoorbeeld ADHD of autisme (tegen een vaste prijs) kunt bestellen. Zonder eerst met jou in gesprek te gaan over waar je je zorgen over maakt en na te gaan of dat onderzoek daar wel een antwoord op is.

- Als het centrum gewoon op jouw vraag een onderzoek naar bijvoorbeeld ADHD, autisme, ... uitvoert. Zonder dat er tegelijkertijd ook een algemene focus is op wat er eigenlijk aan de hand is of nog aan de hand kan zijn.

- Als je merkt dat het centrum gedragskenmerken afvinkt zonder grondig op zoek te gaan naar de ernst, de frequentie, de duur en de functie van dat gedrag. Er zijn heel wat overlappende gedragskenmerken. Een gedragskenmerk dat 'lijkt' op ADHD of autisme, is daarom nog geen gedragskenmerk van ADHD of autisme. Het kan ook andere oorzaken hebben. Dat noemen we differentiaaldiagnostiek.

- Als je merkt dat het centrum vooral spreekt over het 'vaststellen' van een diagnose en weinig rekening houdt met het echte doel van elk professioneel onderzoek: concrete handvaten bieden om er verder mee aan de slag te gaan.